وبلاگ شخصی دکتر علی خداپرست

هیپوتیروئیدی یا کمکاری تیروئید مبحث مفصلی است که هاشیموتو یکی از انواع آن می باشد. کم کاری تیروئید میتواند مادرزادی، اکتسابی ، در اثر درمانهای دارویی یا جراحی یا علل دیگر باشد. اما آنچه که اینجا مورد نظر ما است، تیروئیدیدت هاشیموتو است.

علت بیماری هاشیموتو یک اختلال ایمنی (اصطلاحا اتوایمیون) است. در اختلالات اتوایمیون ، ایمنی بدن بافت یا بافتهایی از بدن را غریبه تلقی کرده و علیه آنها آنتی بادی می سازد تا آن را نابود یا از کار بیاندازد. در هاشیموتو این آنتی بادیها علیه تیروئید ساخته میشوند.

هاشیموتو در ابتدا ممکن است مدتها و سالها بصورت ساب کلینیکال (یعنی علایم ندارد و آزمایشات مختصری مختل است) باشد که با پیشرفت بیماری بافت بیشتری از تیروئید تخریب شده و کم کم علامتدار میشود.
لازم به ذکر است که خود بیماری هاشیموتو در صورت درمان ، بیماری خطرناکی نیسست و فرد میتواند زندگی نرمال داشته باشد.

علایم بیماری:
همانطور که گفته شد، بیماری ممکن است کاملا بی علامت و برای مدتها ساب کلینیکال باشد و بعد از مدتها علامتدار شود ولی در صورت علامتدار شدن علایم زیر ممکن است دیده شوند:
– خستگی
– ضعف
– پوست خشک
– احساس سرما
– ریزش مو
– اختلال تمرکز و اختلال حافظه
– یبوست
– افزایش وزن علیرغم کاهش اشتها
– تنگی نفس
– خشن شدن صدا
– اختلال قاعدگی در خانمها و اختلالات جنسی در آقایان
– تاخیر بلوغ یا بلوغ زودرس در کودکان
– گزگز اندامها
– کاهش شنوایی

در معاینه موارد زیر ممکن است به چشم بخورند:
– صورت پف آلود
– اندامهای سرد و پوست خشک
– کاهش ضربان قلب
– ادم اندامها
– اختلال رفلکسها
– سندرم تونل کارپال و تجمع مایع در فضاهای سروزی

در ۱۵% از بیماران ممکن است اختلال در چشم به صورت افتالموپاتی روی دهد.

تشخیص بیماری:
ممکن است در ازمایشات اتفاقی مثلا غربالگری حاملگی یا بدنبال علایم توسط پزشک درخواست شود.
در مرحله ساب کلینیکال فقط TSH افزایش می یابد و T4  و T3 و مقادیر آزاد آنها نرمال هستند. به تدریج که بیماری پیشرفت میکند، T4 ویا T3 یا مقادیر نرمال آنها هم کاهش پیدا میکنند.

درمان:
سوال: آیا میتوان دارو استفاده نکرد؟ پاسخ این است که تحت شرایط زیر میشود دارو استفاده نکرد و بیمار را با آزمایشات دوره ای تحت نظر گرفت:
۱- بیماری ساب کلینیکال باشد
۲- کاملا بدون علامت باشد
۳- بیمار حامله نباشد و قصد بارداری نداشته باشد
۴- بیماری قلبی یا مشکلات مرتبط نداشته باشد
اگر تمام شرایط بالا وجود داشته باشد، پزشک ممکن است دارو تجویز نکند و با آزمایشات دوره ای پیگیری کند و درصورت بدتر شدن وضعیت بیمار، درمان شروع شود ولی هر کدام از شرطهای بالا اگر نباشد دیگر درنگ در درمان جایز نیست.

سوال: شرایطی که بیمار باید درمان بگیرد کدامها هستند؟
۱- زنانی که قصد بارداری دارند یا باردار هستند
۲- TSH بیشتر از ۱۰ باشد
در مواردی که TSH زیر ۱۰ باشد، با وجود هر کدام از شرایط زیر درمان لازم میشود:
۱- بیمار علامتدار
۲- آزمایش Anti TPO مثبت باشد
۳- هرگونه شواهد بیماری قلبی

داروی مورد استفاده:
درمان با لووتیروکسین است که همان هورمون تیروئید است. برای فری که اصلا کارکرد تیروئید ندارد، یک تا حداکثر یک و نیم قرص ۱۰۰ میکروگرمی در روز کفایت میکند که اغلب بیماران کمتر از این مقدار لازم دارند. مثلا بیماری ممکن است با یک قرص یک روز درمیان کنترل باشد.

هدف درمان:
هدف درمان نرمال کردن آزمایش TSH است که حداقل دوماه بعد از شروع درمان حاصل میشود و آزمایش زود به زود لازم نیست.

قرص بهتر است هر روز صبح نیم ساعت قبل از صبحانه خورده شود. اگر روزی قرص فراموش شد روز بعدش میشود داروی دو روز را یکجا خورد.

سوال: آیا قرص ایرانی و خارجی فرقی دارند؟ و کدام بهتر است؟
پاسخ: داروی خارجی به هیچوجه بهتر از داروی ایرانی نیست و بلکه داروی ایرانی بهتر و استانداردتر از داروی خارجی است. به تبلیغات بازار توجه نکنید.

سوال: آیا در حاملگی درمان اجباری است؟
پاسخ: بله . حتی موارد ساب کلینیکال و بدون علامت هم در حاملگی باید درمان شوند. چون هورمون تیروئید برای رشد مغز جنین لازم است و در صورت عدم درمان ممکن است بچه دچار عقب ماندگی ذهنی یا سایر اختلالات شود.
لازم به ذکر که در حاملگی نیاز به اندکی افزایش دارو است که توسط پزشک انجام میشود و بعد از اتمام بارداری دوباره به مقدار قبل میتوان دارو را بازگرداند.

سوال: آیا هاشیموتو ممکن است خوب شود و نیاز به دارو نداشته باشد؟
پاسخ: چنین چیزی خیلی خیلی بعید است و دارو برای همیشه باید ادامه یابد.